Synteza granularna – nowa era w generowaniu dźwięku
Synteza granularna to innowacyjna technika generowania dźwięku, która zyskała popularność w cyfrowych instrumentach muzycznych. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod syntezy, które opierają się na ciągłych falach dźwiękowych, syntezatory granularne wykorzystują fragmenty dźwięku, zwane granulkami. Te krótkie odcinki, o długości od 1 do 50 milisekund, mogą być ze sobą łączone w różnorodny sposób, co pozwala na tworzenie złożonych struktur dźwiękowych. Granulki można odtwarzać sekwencyjnie lub równocześnie, a ich parametry, takie jak wysokość dźwięku, głośność czy obwiednia, mogą być swobodnie modyfikowane.
Mechanika syntezy granularnej
Podstawowym elementem syntezy granularnej jest granulka – najprostsza jednostka dźwiękowa, która po połączeniu z innymi granulami tworzy bogatszą teksturę dźwiękową. Proces ten przypomina budowanie chmury dźwiękowej, gdzie wiele granulek współistnieje i tworzy złożony efekt akustyczny. W zależności od zastosowanego algorytmu, granulki mogą nachodzić na siebie lub być odtwarzane jedna po drugiej, co otwiera nowe możliwości artystyczne dla kompozytorów i producentów muzycznych.
Najpopularniejszą formą syntezy granularnej jest sampling granularny. Technika ta polega na wycinaniu granulek z istniejących nagrań dźwiękowych (sampli) zamiast generowania ich za pomocą oscylatorów. Dzięki temu możliwe jest manipulowanie nagraniami w sposób, który pozwala na zmiany tempa bez wpływu na wysokość dźwięku oraz odwrotnie. Tego typu manipulacje są szczególnie cenione w produkcji muzycznej, ponieważ umożliwiają uzyskanie unikalnych efektów brzmieniowych.
Historia syntezy granularnej
Początki syntezy granularnej sięgają lat 50. XX wieku. Choć koncepcja rozbicia dźwięku na elementarne granulki była znana już wcześniej, dopiero w latach 90. technologia ta stała się powszechnie dostępna dzięki zwiększonej mocy obliczeniowej komputerów osobistych. Kluczowymi postaciami w rozwoju tej techniki byli Iannis Xenakis oraz Dennis Gabor. Xenakis był greckim kompozytorem i teoretykiem muzyki, który wykorzystał idee granulek w swoich kompozycjach; Gabor natomiast był fizykiem i laureatem Nagrody Nobla za wkład w rozwój holografii.
Xenakis rozpoczął prace nad teorią syntezy granularnej w 1958 roku, jednak to jego uczeń Curtis Roads podjął się jej praktycznego wdrożenia. W 1972 roku Roads wykorzystał dwuprocesorowy komputer Burroughs B6700 do stworzenia pierwszego eksperymentalnego utworu granularnego o nazwie Klang-1. Utwór ten składał się z 766 granulek i trwał 30 sekund. Mimo ograniczeń technologicznych Roads osiągnął zachwycający efekt akustyczny, co pokazało potencjał syntezy granularnej.
Rozwój techniki i jej zastosowania
W miarę upływu lat Roads kontynuował badania nad syntezą granularną, tworząc coraz bardziej zaawansowane kompozycje. Jego drugi utwór – Prototype z 1975 roku – był już pełnoprawną kompozycją trwającą 8 minut i korzystającą z tysiąca granulek. Użycie programów do generowania granulek oraz ich późniejsze miksowanie otworzyło nowe możliwości w zakresie produkcji muzycznej.
W latach 80., pracując w Eksperymentalnym Studio Muzycznym MIT, Roads miał dostęp do lepszej technologii komputerowej, co pozwoliło mu na dalsze udoskonalenie swoich kompozycji.
Artykuł sporządzony na podstawie: Wikipedia (PL).