Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Kolbuszowej
Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Kolbuszowej to obiekt o dużym znaczeniu historycznym i kulturowym, znajdujący się w województwie podkarpackim. Jego architektura oraz historia związana z działalnością lokalnej społeczności czynią go jednym z istotniejszych zabytków w regionie. Wpisany do ewidencji zabytków gminy Kolbuszowa, budynek nie tylko zachwyca swoim wyglądem, ale także opowiada dzieje minionych lat, które miały wpływ na życie mieszkańców tej miejscowości.
Historia budynku
Budynek został wzniesiony na przełomie 1907 i 1908 roku na działce nabytej od rodziny Siedmiograjów. Jego powstanie wiązało się z rozwojem ruchu gimnastycznego w Polsce, a „Sokół” pełnił rolę nie tylko miejsca ćwiczeń, ale również lokalnego centrum kultury. W latach 1928–1938 obiekt zyskał nową funkcję jako kinoteatr „Jutrzenka”, co świadczy o jego wszechstronności. Przed wybuchem II wojny światowej siedzibę miało w nim Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Kolbuszowej.
Podczas wrześniowych wydarzeń 1939 roku budynek uległ poważnym uszkodzeniom, zwłaszcza jego dach, co miało wpływ na późniejsze losy obiektu. W trakcie II wojny światowej budowla została przekształcona w garaż oraz warsztat dla motocykli. Niestety, stała się także miejscem rozdzielania rodzin żydowskich, które były deportowane z Kolbuszowej przez okupantów niemieckich. W latach 1939–1944 budynek był wykorzystywany przez Niemców, co pozostawiło trwały ślad w jego historii.
Po zakończeniu wojny przystąpiono do remontu obiektu, który przywrócił mu dawną świetność. Renowacja obejmowała m.in. dobudowę nowych pomieszczeń klubu oraz sali baletowej, a także powiększenie sali widowiskowej. W 1952 roku budynek stał się siedzibą powiatowego domu kultury, co przyczyniło się do dalszego rozwoju życia kulturalnego w Kolbuszowej.
Przemiany i modernizacje
W 1975 roku pojawiły się koncepcje zmiany wyglądu budynku, które zakładały m.in. wymianę okien oraz aluminiowych drzwi, jednak projekt nie został zrealizowany z powodu trudności w zamówieniu odpowiednich materiałów. Mimo to, w tym samym roku przeprowadzono remont, który miał na celu poprawę stanu technicznego obiektu. W 1979 roku budynek ostatecznie stał się siedzibą Miejskiego Domu Kultury, co dodatkowo wzbogaciło ofertę kulturalną dla mieszkańców.
W 2013 roku dokonano gruntownej renowacji budynku, podczas której odtworzono elewację frontową oraz wymieniono poszycie dachowe. Dodatkowo zaizolowano fundamenty i przeprowadzono drenaż wokół budynku, co pozwoliło na zabezpieczenie go przed dalszymi uszkodzeniami. Nowa stolarka drzwiowa i okienna nadała obiektowi nowoczesny wygląd przy jednoczesnym zachowaniu jego historycznego charakteru.
Architektura i styl
Budynek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” charakteryzuje się architekturą neorenesansową, co czyni go interesującym przykładem tego stylu w regionie podkarpackim. Pierwotnie składał się z jednopiętrowego korpusu głównego oraz dwóch parterowych skrzydeł umiejscowionych po obu stronach głównej bryły. Fasadę budynku zdobi łamany szczyt
Artykuł sporządzony na podstawie: Wikipedia (PL).